Lịch sử Khmer ghi nhận rằng, người Khmer có nữ vương đầu tiên tên là «Liu Ye» (柳葉 , Việt đọc là «Liễu Diệp»), một số người khác thì gọi nữ vương này là «Sauma», trong khi các nhà nghiên cứu văn hóa lịch sử Khmer ở phương Tây thì gọi vị nữ vương này là nữ vương «Lá Liễu», do dịch từ «Liu Ye» (柳葉) theo các ghi chép của Tàu. Và vì sử liệu của người Tàu được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu cho nên «Liu Ye» (Liễu Diệp hay Lá Liễu) được toàn thế giới biết đến là tên vị nữ vương đầu tiên của người Khmer.

Vấn đề này hết sức thú vị và rất có ý nghĩa trong việc truy tìm lịch sử thật sự của người Khmer. Thế giới biết đến lịch sử của người Khmer căn cứ vào các thư lịch cổ của người Trung Hoa từ thế kỷ thứ II, thứ III Tây lịch, sau sự kiện đi sứ của hai sứ thần Trung Hoa là Kangtai (Khang Thái) và Zhu Ying (Chu Ứng) đến vương quốc Khmer trong khoảng từ năm 245 đến năm 250. Những ghi chép của hai nhân vật này trong hành trình đến vương quốc Khmer đều được ghi lại trong «Phù Nam Truyện» (扶南傳), theo đó khởi thủy vương quốc này có một nữ vương, thủa thiếu thời có tên là «Bà Liu Ye»

Nữ vương đầu tiên của người Khmer có tên là «Bà Liu Ye». Câu hỏi đặt ra là, đây là tên do người Tàu đặt, là một từ có nghĩa trong tiếng Tàu hay là một phiên âm tiếng Khmer của người Tàu? Ông Paul Pélliot, chuyên gia Hán ngữ của viện Viễn Đông Bác cổ khẳng định, đây là tiếng Tàu chứ không phải là từ ghi lại tiếng Khmer, theo đó «Liu» (柳) nghĩa là «Liễu» và « Yè» (葉) nghĩa là «Lá». «YèLiu» (葉柳) có nghĩa là «Lá Liễu».

Nhà sử học Pháp Eveline Porée-Maspero trong cuốn Études sur les rites agraires des Cambodgiens thì cho rằng viết «YèLiu» (葉柳) là viết sai bởi không đúng ngữ pháp tiếng Tàu, nên viết lại là «LiuYè» (柳葉) mới đúng nghĩa. Nếu viết theo đúng tiếng Tàu (柳葉) thì tên vị Nữ Vương Khmer là «LiuYè» hay «Liu Ye». 

Lý thuyết của bà này có vẻ hợp lý hơn nên người ta thừa nhận rằng người Khmer có nữ vương đầu tiên là là «Liu Ye». Ngày nay, trên toàn thế giới, người ta cho là nữ vương đầu tiên của người Khmer là «Liu Ye»  (柳葉).

Riêng nhà nghiên cứu G. Cœdès thì gọi tên nữ vương đầu tiên của vương quốc Funan là Bà «Lá Liễu» mà không hề giải thích gì cả.

Tuy nhiên, chúng ta cần lưu ý một điểm hết sức quan trọng là liễu là một chi thực vật mọc ở khu vực ôn đới và hàn đới thuộc Bắc bán cầu, và quan trọng hơn cả là xứ Khmer không hề có giống cây liễu. Điều này cũng được nhắc đến trong các ghi chép của Zhou Daguan (Chu Đạt Quan).

Thật khó có thể tin rằng nữ vương có thể tên là «Lá Liễu» trong khi cả vương quốc ấy không ai biết «Liễu» là cây gì.

Thực ra, Tầu viết «Ye Liu» (葉柳) hoàn toàn chính xác bởi nó không phải là từ có ý nghĩa trong tiếng Tàu mà đơn giản là người Tàu ghi lại âm của từ «Yeay Liu» (យាយលីវ – Bà Độc Thân) của tiếng Khmer. 

Tại sao «Yeay» lại được Tàu ghi lại là «Ye»? 

Có hai lý giải có vấn đề này, thứ nhất Trong tiếng Tàu chỉ có các âm ai, ei, ui; ao, ou, iu; ie, üe; er; ia, iao; ua, uo, uai, an, en; in, un, ün; ang, eng, ing, ong; ian, iang, iong; uan, uang,  ian, iang, iong, họ không đọc được từ «Yeay» (âm iai) nên có thể họ nghe được là hoặc phải đọc chệch lại là «Ye». 

Giả thuyết thứ hai, trong tiếng Khmer cổ, «Yeay» có thể được đọc là «jɛɪ», gần giống như «ye» vậy, cụ thể là hiện nay một số khu vực ở Kampuchea Krom như Khleang, Polleav, cũng có người Khmer Krom đọc «Yeay»  thành «Ye»  hoặc «Yé».

«Yeay Liu»  là gì?

«Yeay» (យាយ – Bà ) ngoài dùng để gọi người phụ nữ sinh ra cha, mẹ hoặc dùng để gọi một phụ nữ lớn tuổi, từ này còn dùng để gọi một phụ nữ có quyền lực, thể hiện sự tôn trọng theo truyền thống của người Khmer. Ví dụ như hiện nay người Khmer còn thờ Yeay Mao (người Việt gọi là Dì Mao) trên núi Bokor, hay Yeay Dat ở khu vực Pailin. Riêng những phụ nữ ít quyền lực hơn hoặc trẻ tuổi hơn thì được gọi là Neang, ví vụ như Neang Chan (mộ của bà này hiện còn được bảo vệ ở Sóc Trăng), Neang Neath, Neang Kantaoung Khieu, …

«Liu» có thể là លីវ (Độc thân), sở dĩ gọi là «Độc thân»  do nữ vương của người Khmer khi đó vẫn chưa có chồng. Vấn đề này cũng được Khang Thái và Chu Ứng ghi chép lại. 

Hơn nữa, cũng như các dân tộc khác, người Khmer không bao giờ gọi tên của người lớn tuổi hoặc có địa vị cao, việc gọi tên có thể được xem làm sự xúc phạm với vị đó. Như vậy, việc người Khmer gọi nữ vương của mình là «Yeay Liu» tức «Bà Độc Thân» là thể hiện sự tôn trọng là hoàn toàn hợp lý.

Theo các tài liệu khắc trên đá của người Khmer và người Chăm, Nữ vương của người Khmer có tên là Sauma (សោមា).

Sauma là tổ tiên của tất cả các vị vua được ghi nhận là đã trị vì vương quốc Khmer từ khởi thuỷ đến thời kỳ Angkor bị Siem chiếm đóng. Sử liệu này được khắc lại trên bia đá trong đền Baksei Chamkrong được vua Reajintreah Varman cho xây dựng hồi năm 947.

Càng đặt biệt hơn nữa, Sauma cũng là tổ tiên của dòng dõi vua chúa của Chăm, bắt đầu từ vua Prakāsa Dhamivī Varman. Các bia cổ của người Chăm được phát hiện khắc hồi năm 658 ở Mỹ Sơn miêu tả rằng đức vua này có nguồn gốc từ dòng họ của nữ vương Sauma do Mẫu thân của đức vua này người thuộc hoàng gia Khmer tên là Sārava Vaṇṇī là công chúa con vua Isan Varman Đệ Nhất.

Sauma là tên được đặt cho nữ vương Khmer sau khi bà kết hôn và trở thành hoàng hậu của quốc vương Kaundinya. Trong tiếng Sanskrit, Sauma nghĩa là mặt trăng, là hóa thân của thần Krishna (Kṛṣṇa). Krishna lại là một trong hóa thân của thần Vishnu.

Dù Kaundinya lên làm quốc vương của người Khmer và thành lập quốc gia theo Bà La Môn giáo thì nữ vương Sauma vẫn là người đứng đầu dòng dõi hoàng tộc của người Khmer với tên gọi là « Sauma Vaingsa» (Dòng dõi Mặt Trăng). 

Kết luận, nữ vương đầu tiên của người Khmer mà người nước ngoài biết đến không phải tên là «Ye Liu»  hay «Liu Ye» hay «Lá Liễu». Hay thậm chí có người gọi nữ vương đầu tiên của người Khmer là «Lá Dừa» đi chăng nữa cũng hoàn toàn không hợp lý.

– Tên của Nữ vương được dân chúng gọi là «Yeay Liu» (យាយ​លីវ – Bà Độc Thân)

– Tên của Ngài khi trở thành hoàng hậu của vua Kaundinya là «Sauma» (សោមា)

– Tên tục của Bà khi chưa trở thành Hoàng hậu, tức khi là nữ vương của vương quốc Khmer theo tín ngưỡng dân gian là gì? Đó vẫn là một bí mật lớn.

Vương quốc mà người Tàu gọi là Zhenla (真臘 – Việt đọc là Chân Lạp) là vương quốc thứ hai của người Khmer được người nước ngoài biết đến.

Tuy nhiên, như đã được đề cập ở các chương trước, đây không phải là triều đại thứ hai trong lịch sử hơn 40 thế kỷ của dân tộc Khmer, và hơn nữa tên gọi của Vương quốc (hay triều đại) này cũng không phải là «Zhenla» (Chân Lạp) như vẫn thường được gọi. Tuy nhiên, để tiện cho việc trình bày, chúng tôi xin vẫn dùng cái tên «Chân Lạp» trước và sẽ có cách giải thích nguồn gốc cái tên này cũng ngay trong chương này. 

Lịch sử về nguồn gốc vương quốc Chân Lạp hoàn toàn giống như Phù Nam (thực chất là vương quốc Angkor Borey, xin xem lại chương trước tại đây), từ nguồn gốc dựng nên vương triều là một Bà La Môn, lẫn  truyền thuyết về dòng họ quốc vương, thậm chí là việc sắp xếp xã hội, tôn giáo, nhà nước theo kiểu Ấn Độ thời đó. Nói cách khác, Chân Lạp hoàn toàn giống như Phù Nam về lịch sử, văn hóa, cấu trúc xã hội và thành phần sắc tộc.

Vương quốc Chân Lạp có diện tích rộng lớn. 

Tuy nhiên, cũng có giả thuyết cho rằng diện tích Chân Lạp chỉ nằm trong khu vực Vat Phou (hay Wat Phnom, tức Chùa Núi) mà ngày nay là tỉnh Champasak, miền nam nước Lào mà thôi. Khu vực này trước kia cũng được gọi là Champasak hay Pasak do trước đây vùng đất này thuộc quyền quản lý của một chúa xứ người Chăm và bị Chân Lạp đánh chiếm ngay trong thời kỳ đầu tiên trong công cuộc mở rộng biên giới xuống phía nam của mình.

Theo cuốn «Inventaire descriptif des monuments du Cambodge pour les quatre provinces du Siam oriental» (Mô tả bia ký của Kampuchea tại bốn tỉnh phía đông nước Xiêm) của nhà khảo cổ người Đan Mạch Erik Seidenfaden và Etudes d’Histoire d’Annam (Nghiên cứu lịch sử Annam) của Henri Maspero, Giáo sư Trường Viễn Đông Bác cổ Pháp thì hồi thế kỷ thứ V và thứ VI, lãnh thổ vương quốc Chân Lạp bao gồm: Toàn bộ Đông Bắc Thái Lan, một phần phía Nam Lào, một phần lớn lãnh thổ phía Bắc của Kampuchea hiện nay.

Phần lãnh thổ nay thuộc Thái Lan, tương ứng với các tỉnh : Udon Thani , Ubon Ratchathani, Roi Et, Nakhon Ratchasima. 

Phần lãnh thổ nay thuộc Kampuchea, tương ứng với các tỉnh : Stung Treng, Kratié, và phía bắc Kampong Thom.

Vương quốc Chân Lạp xuất phát từ lưu vực thuộc nhánh thượng nguồn của sông Mekong, thuộc khu vực tỉnh Roi Et của Thái Lan ngày nay. Vương quốc này mở rộng lãnh thổ xuống phía Nam, chiếm luôn cả Phù Nam, sáp nhập Phù Nam vào lãnh thổ của mình.

Theo truyền thuyết, người thành lập vương quốc này là một Bà La Môn gốc Ấn tên là Kambu Swayambhuva (កម្ពុ​ស្វយំ​ភូវៈ –Kampu Svayamphuvéah). Ngài lấy một Tiên nữ Khmer tên là Mera( មេរៈ – Meréah) làm hoàng hậu. Hai vị Kambu – Mra thành lập vương triều đầu tiên của Chân Lạp, đặt tên là Suryavamsam  (សុរិយវាំង្សា –  Soryah Vaingsa) có nghĩa là đến từ Mặt Trời, trái ngược với vương triều vua Phù Nam, theo truyền thuyết được dựng lên bởi vua  Kaundinya vào hoàng hậu Sauma, trong đó «Sauma» (सोम) có nghĩa là Mặt Trăng.

Ở Chân Lạp, người ta tôn kính nữ vương Mera  hơn vua Kambu do chịu sử ảnh hưởng mạnh của nền văn hóa mẫu hệ mà người Khmer thừa hưởng từ hàng ngàn năm trước đó. Nhiều thế kỷ sau, người ta vẫn còn tôn kính «Mera».

Bột bài thơ được khắc trên bia đá bằng văn tự cổ, được xác định là được tạc hồi năm 948 Tây Lịch, thể hiện sự tôn thờ «Mera», được Giáo sư S. Cœdès dịch lại như sau :

«Tôi xin đảnh lễ Mera

Là tiên nữ cao quý nhất trong hàng tiên nữ

Đã được thần Shiva, thầy của ba cõi

Muốn làm một điều tốt lành nhất

Theo ích lợi của ba con mắt

Cho làm vợ của đại vương Kambu» 

Sự kiện thành lập vương quốc Chân Lạp cũng được người ta truyền thuyết hóa thành câu truyện «Preah Thaong Neang Neak» (ព្រះថោង នាង​នាគ). Câu truyện này kể rằng:

«Vương quốc Chân Lạp được «Preah Thaong» dựng nên. Ngày xưa, Preah Thaong là người con thứ ba trong số bốn hoàng tử của một vị vua xứ Ấn Độ. Do hiểu lầm nên hoàng tử có thái độ bất kính và bị vua cha đuổi ra khỏi vương quốc. Hoàng tử rời vương quốc, đi xuống phía nam, đến một vương quốc có vua là người Chăm, Preah Thaong đánh đuooir vua Chăm và lên làm vua. Sau đó Ngài lấy Neang Neak (នាងនាគ – Nàng Rồng), là con gái của Chúa Rồng​ (ភុជង្គនាគ – Bhujanganāga) làm hoàng hậu. Vị Chúa Rồng cũng có một vương quốc ở cỏi Rồng (tạm hiểu là Thủy cung như trong văn hóa Tàu-Việt) nằm dưới một hòn đảo tên là «Kok Thlok» (គោកធ្លោក) gần đó.  Chúa Rồng nuốt nước biển xung quanh hòn đảo này để lộ một dải đất rộng cho Preah Thaong và Neang Neak lập vương quốc ở đó. Kok Thlok trở thành thủ đô của vương quốc mới này».

Truyền thuyết «Preah Thaong – Neang Neak» là truyền thuyết của vương quốc Chân Lạp và không thể nhầm lẫn với truyền thuyết Hun Tian thành lập vương quốc Phù Nam hồi năm 50 Tây lịch, khi đó vẫn chưa có một vương quốc nào của người Chăm. Bởi vương quốc đầu tiên của vua người Chăm được dựng nên hồi năm 197 Tây lịch bởi vị nữ vương đầu tiên là Mara.

Dù thế nào đi chăng nữa thì tất cả các truyền thuyết trên đều là các dị bản, được sao chép lại từ truyền thuyết của người Ấn Độ. Chuyện Neang Neak đã được nhiều vương quốc của Ấn Độ như vương quốc của người Pallava và người Gupta kể trước đó. Ở Hy Lạp, người ta cũng có truyền thuyết tương tự như vậy. Nữ vương Echidna cũng là một mô-tuýp Neang Neak với một phần trên là người nữ và phần dưới là loài bò sát không chi (rắn) trước khi trở thành vợ của Heracles.

Vương quốc Chân Lạp là một nước nhỏ và là chư hầu của Phù Nam mãi đến thế kỷ thứ VII. Theo trật tự của các vương quốc của người Khmer thời bấy giờ, Chân Lạp phải tiến hành cống nạp hằng năm cho quốc vương Phù Nam. Mối quan hệ này được các vua của Chân Lạp gọi là «Quan hệ cống nạp», và họ luôn tìm cách phá bỏ mối quan hệ này. Vấn đề này được khắc trên bia đá của Đền Baksei Chamkrong, thuộc quần thể Angkor.

Tất cả các vị vua của Chân Lạp đều có ý muốn thoát khỏi vị thế chư hầu đối với Phù Nam, nhưng nổi trội và mạnh mẽ hơn cả là dưới triều đại của vua Bhavavarman, tức là từ năm 550 đến năm 600 Tây lịch.

Vị Quốc vương này là người đầu tiên liên kết hai dòng dõi Suryavamsa và Saumavamsa (thuộc dòng Kaundin-Sauma) tạo thành nền tảng dựng nên đế chế Angkor hùng mạnh.

Bhavavarman là cháu ngoại của Rudravarman, Quốc vương Phù Nam và là con của Vua Chân Lạp Viravarman. Nội dung này được ông Erik Seidenfaden dịch ra từ một bản khắc cổ trên bia đá tìm được ở sông Mun. 

Cơ sở này khẳng định rằng vua Viravarman không phải là con của quốc vương Phù Nam như ông Georges Cœdès từng viết và được ông A. Dauphin Meunier sao chép lại sau đó.

Khi quốc vương Phù Nam băng hà và do không có con trai nối ngôi, vua Bhavavarman cũng giành quyền nối ngôn vua Phù Nam do ngài cũng là hậu duệ hoàng gia Phù Nam.

Sự kiện này dẫn đến cuộc chiến giữa hai vương quốc Phù Nam và Chân Lạp. 

Tiếp sau đó, Cindrasena, em họ của vua Bhavavarman nối ngôi, lấy hiệu là Srimahindravarman tiếp tục công cuộc chinh phạt. Cuối cùng là Vua Isanavarman Đệ Nhất, con trai của Srimahindravarman đánh chiếm được thủ đô Angkor Borey, kết thúc cuộc chiến tranh của hai vương quốc vào năm 630.

Những người thừa kế Isanavarman là Bhavavarman Đệ Nhị (639 – 655), Jayavarman Đệ Nhất (655 – 686), và con trai của Ngài là vua Jayadevi. 

Vua Jayadevi là vị vua duy nhất của thời Angkor sử dụng từ «Kraom la-ong thuly jerng korn radaeng anh» (ក្រោម​មល្អងធូលី​ជើង កន់​រ៉ាដែង​អញ – Dưới bụi bàn chân của chúng ta, bậc tuyệt hảo) làm danh xưng (cũng như vua Tàu cho quần thần gọi mình là «Vạn tuế» hay «Bệ hạ», «Ngu hoàng», v.v…). 

Trong một bia đá được xác định là được lập hồi năm 731, vị vua này đã than phiền về Sự xáo trộn trong vương quốc và các tai ương của thời đó.  

Vương quốc Chân Lạp là vương quốc của người Khmer, có dân cư là người Khmer.

Theo sự hiểu biết và văn hóa của người Đông Á, đặc biệt là Trung Quốc và Việt Nam thì mỗi quốc gia sẽ đại diện cho một dân tộc, và mỗi dân tộc chỉ có một quốc gia duy nhất. Chính vì thế, khi nghiên cứu về Phù Nam và Chân Lạp, nhiều người đã lầm tưởng đó là hai quốc gia dân tộc của hai sắc dân khác nhau. Kỳ thực, nếu người ta chịu khó nghiên cứ văn hóa Ấn Độ và Châu Âu cổ đại thì người ta biết rằng, ở nhiều khu vực, một dân tộc có thể thành lập nhiều vương quốc khác nhau, các vương quốc này tồn tại trong mối quan hệ đồng minh, lãnh tụ – chư hầu, trong đó một quốc gia hùng mạnh nhất được gọi là quốc gia lãnh tụ, cũng như «thiên triều» trong lịch sử người Tàu. 

Cụ thể, ta thấy các vương quốc Ujina, Kalinga, Kupta, điều là các vương quốc riêng biệt nhưng quy tụ lại, đó cũng chỉ là các lãnh thổ của của tộc người Kalinga mà thôi.

Người Khmer, có nguồn gốc ở Ấn Độ cũng không ngoại lệ. Sơ khởi, người Khmer có nhiều vương quốc lớn nhỏ khác nhau, dẫn dà những vương quốc nhỏ vị vương quốc lớn thâu tóm chỉ còn lại các vương quốc lớn. Funan và Chân Lạp là hai vương quốc khác nhau, nhưng là hai quốc gia của người Khmer.

Những giả thuyết cho rằng cư dân vương quốc Phù Nam là người Indonesia như của bà Marillia Albansèse và ông Bernard Philippe Groslier là hoàn toàn sai lầm. Tuy vậy, giả thuyết này vẫn được người Việt sử dụng và căn cứ vào đó khẳng định rằng Khmer không phải là chủ nhân đầu tiên của vùng đất Kampuchea Krom hiện nay.

Vương quốc Chân Lạp có quan hệ mật thiết với người Trung Hoa từ thế kỷ thứ VI. Chính đức vua Cittrasena đã dẫn đầu sứ đoàn đi Trung Hoa. Tất cả các sự kiện này được người Trung Hoa ghi lại trong chính sử của Nhà Tùy (隋) và Nhà Đường (唐). Trung Hoa là người gọi tên vương quốc của người Khmer này là Zhenla (真臘) Hán cổ đọc là «Chen Lắp» và Việt đọc là « Chân Lạp»  

Ông Paul Poliout, chuyên gia nghiên cứu tiếng Hán cổ viết rằng: «Cho đến tận ngày nay, chúng ta vẫn chưa hiểu Chân Lạp hay Chen Lăp có nghĩa là gì».

Điều đó chứng tỏ, «Chân Lạp» hay «Chen Lap» mà người Tàu đặt cho vương quốc của người Khmer không phải là tiếng Tàu mà là ghi lại cách gọi của người Khmer.

Có giả thuyết cho rằng «Chen» chắc chắn là Trung Quốc. Chen Lăp có thể là do người Trung Hoa đọc sai chữ Chen Riep (ចិន​រាប) hay Chen Rap (ចិន​រ៉ាប) thành Chen Lap (do Hán cổ không có âm «r» như tiếng Khmer). Chen Lâp có thể là Chen Rap hay Chan Riep cũng tương tự như Siem Riep là tên một tỉnh của Kampuchea ngày nay. Siem Riep có nghĩa là «Người Siem thua trận». Nếu theo giả thuyết này thì Chân Lạp hay Chen Lăp nghĩa là «người Trung Hoa thua trận». Giả thuyết này hoàn toàn không hợp lý bởi không có cuộc chiến nào giữa người Khmer và người Tàu cả, thế nên không có việc Tàu thua trận.

Có giả thuyết khác cho rằng Chân Lạp hay Zhenla được viết bằng chữ Tàu cổ là 真蠟 , giản thể là 真腊 . Trong đó 真 (chân) nghĩa là «thật», «thiệt», «nguyên chất», còn 蠟 (lạp hay rệp) có nghĩa là «sáp». Sở dĩ vương quốc này được gọi là Chân Lạp, hay «Sáp Nguyên Chất» là do người Tàu xưa sang xứ này giao thương và thường mua được mật ong và sáp thơm chất lượng cao nên quen gọi xứ này là «Sáp nguyên chất», hay «Chân Lạp». Giả thuyết này cũng có phần nào đó đáng quan tâm bởi khu vực mà được cho là cảng biển thương mại lớn của vương quốc này (thường được người Việt quen gọi là Óc Eo hay O Keo) được người Khmer gọi là Kramoun Sor (ក្រមួន ស Sáp Trắng), tên gọi này ngày nay vẫn được người Khmer dùng để gọi tên địa danh của tỉnh mà người Việt gọi là «Kiên Giang». 

Theo ông Thach Tan Dara, nhà sáng lập Liên minh Khmer Kampuchea Krom (KKF) thì Kramoun Sor là âm trại của «Kramoun Sotr» (ក្រមួនសុទ្ធ), nghĩa là «sáp nguyên chất». Có thể khi thương nhân nhà Đường cập cảng thông thương và hỏi người dân địa phương và biết được xứ này có tên gọi là «sáp nguyên chất». Do người Tàu có 3 cách gọi tên người, địa danh nước ngoài là: Chuyển tự sao cho âm đọc gần giống tiếng bản xứ, Dịch nghĩa từ tiếng bản xứ sang tiếng Tàu, và Đặt tên mới bằng tiếng Tàu. Do đó, họ có thể đã dịch «sáp nguyên chất» thành Chân Lạp (真蠟). 

Người Tàu có gọi vương quốc Khmer là Chân Lạp hay «Sáp nguyên chất» hay gì đi chăng nữa thì đó cũng giống như Funan (Phù Nam), đều không phải là tên mà người Khmer gọi vương quốc được sáng lâp bởi Bà La Môn Kampu (ព្រាហ្មណ៍​កម្ពុ).

Vương quốc tên là Kampuchéah (កម្ពុជៈ) là vương quốc được Bà La Môn Kampu hay triều đại Kampu lập nên. Kampuchéah cũng có thể là tên được lấy theo tên của vương quốc Kambuja ở Ấn Độ hồi thế kỷ thứ VII trước Tây lịch, nhưng nó là chính thức mà người Khmer gọi tên quốc gia được người ta biết là «Chân Lạp». 

Cái tên «Kampuchéah» của người Khmer được người Chăm khắc trên bia đá Po Nagar (ពោនគរ) lần đầu tiên vào năm 817, Tây lịch.

Sứ thần Chu Đạt Quan sống ở thành phố Angkor của người Khmer từ năm 1296 đến 1297 cũng khẳng định, vương quốc của người Khmer không phải là Chân Lạp. Ông viết lại rằng: «Người dân ở đây gọi vương quốc của họ là Ganbuji» (柬埔寨).

Quy tụ lại, Chân Lạp hay Chenla không phải là tên mà người Khmer gọi vương quốc của mình. Vương quốc này có tên là Kampuchéah (កម្ពុជៈ), tiếng Khmer hiện đại gọi là Kampuchea (កម្ពុជា).

Cho đến ngày nay, người ta chỉ biết lịch sử của người Khmer qua một nguồn duy nhất là các thư tịch cổ của các triều đại Trung Hoa. Người Trung Hoa viết về Khmer lần đầu tiên nhất vào giữa thế kỷ thứ III Tây lịch sau khi ông Kang Tai (康泰, Việt đọc là Khương Thái) và Zhu Ying (朱應, Việt đọc là Chu Ưng), là hai học giả người Dong Wu (吴国, Việt đọc là Ngô Quốc, hay Đông Ngô) đã đến và sinh sống ở vương quốc Khmer trong thời gian 5 năm, từ năm 245 đến năm 250, Tây lịch. 

Những ghi chép của hai ông này được viết lại và lưu giữ trong thư tịch của Đông Ngô.

Theo đó, người Trung Hoa gọi đất nước của người Khmer là «扶南» (Funan – Hán cổ đọc là Phu Nam, người Việt đọc là Phù Nam). 

Đến thế kỷ thứ VII, vào thời nhà Đường (唐朝), người Trung Hoa lại gọi tên đất nước của người Khmer là «真臘» (Zhēnlà – Hán cổ đọc là Zan Laap, Việt đọc là Chân Lạp), tức là «Sáp nguyên chất», «真»(Chân) nghĩa là thực, còn «臘» (Lạp) nghĩa là sáp ong. Do người các thuyền buôn của người Trung Hoa thường mua được sáp ong nguyên chất ở khu vực Kramuon Sar (nay người Việt gọi là Kiên Giang). 

Vì trong cổ tịch Trung Hoa tồn tại hai vương quốc «Phù Nam» và «Chân Lạp» nên nhiều người không hiểu mối quan hệ giữa hai «hai vương quốc» này, và vương quốc nào là vương quốc của người Khmer? Vương quốc của người Khmer là Phù Nam hay Chân Lạp? Hay là một quốc gia nào khác nữa?

Theo tiêu chuẩn Châu Âu, một khu vực địa lý được gọi là một quốc gia khi nó hội đủ 3 tiêu chí là: Có lãnh thổ riêng, có biên giới bao bọc, và có một thủ đô riêng. Thiếu một trong số ba tiêu chí trên thì người ta không thể khẳng định được vùng lãnh thổ đó là một quốc gia.

Về vấn đề này, Giáo sư Xavier Galand trong cuốn Histoire de la Thaïlande viết rằng «Sở dĩ chúng ta công nhận Phù Nam là một quốc gia riêng biệt là do người Trung Hoa cố ý làm cho Phù Nam có những đặc điểm của một quốc gia để họ có thể nhận cống phẩm từ quốc gia này. Cũng có khi những người đứng đầu các nhóm Khmer nhỏ lẻ tập trung lại để có đặc điểm là một quốc gia duy nhất để cống vật phẩm cho Trung Hoa mà thôi».

Nhận định này cho chúng ta thấy rằng, người Pháp không tin rằng người Khmer cổ có khả năng sắp xếp xã hội để thành lập một quốc gia. Người ta cho rằng người Khmer thời bấy giờ sống thành những nhóm nhỏ, những bộ lạc như người Bản địa (Indians) ở Châu Mỹ vậy.

Nhận định này hoàn toàn sai lầm, nó còn cho thấy người phương Tây hoàn toàn không biết rõ về xã hội và quốc gia của người Khmer cũng như người Trung Hoa thời cổ đại. Thực chất, người Khmer đã sắp xếp được xã hội từ rất lâu đời, thậm chí lâu hơn nhiều người vẫn tưởng.

Trong suốt chiều dài lịch sử, người Khmer đã có những quốc gia của mình, và các hình thái quốc gia – xã hội này đã thay đổi theo thời gian. Nếu tính theo các mốc thời gian, các hình thức nhà nước của người Khmer có thể chia theo 3 giai đoạn chính là: 

– Từ trước Tây lịch

– Từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ XIV

– Từ sau thế kỷ XIV

1. Trước Tây lịch

Trước Tây lịch, Quốc gia của người Khmer có cấu trúc như các quốc gia hiện đại trên thế giới. Vương quốc của người Khmer thời bấy giờ là một quốc gia thuần nhất, một quốc gia duy nhất của một dân tộc duy nhất và có một nhà nước duy nhất. Chế độ cai trị là chế độ Quân chủ theo Mẫu hệ, nghĩa là có một nữ vương quản lý đất nước. Chế độ mẫu hệ này, người Khmer thừa hưởng từ tổ tiên là người Munda và cũng là chế độ nhà nước của họ có từ mấy ngàn năm trước.

Lãnh thổ của Vương quốc Khmer thời bấy giờ rất rộng. Phía Bắc giáp với dãy núi Vân Nam (thuộc Trung Hoa ngày nay), Phía Nam kéo dài đến giáp với lãnh thổ mà nay là Malaysia, phía Đông giáp với Biển Trung Hoa kéo dài từ bắc Prey Nokor (Việt gọi là Sài Gòn, tức biên giới với Champa) đến Tirk Khmau (Việt gọi là Mũi Cà Mau), phía Tây giáp với eo biển Bengal. Dù thế nào đi chăng nữa, đây là châu lục của người Khmer vì các dân tộc mà hiện nay đang sinh sống gần với người Khmer, vào thời kỳ này vẫn chưa xuất hiện.

Dân tộc Siam mà người Trung Hoa gọi là «暹» (Việt gọi là Xiêm), lúc này vẫn còn ở phía tây Hoàng Hà. Dân tộc này di cư xuống phía Nam ở phía đông dãy núi Vân Nam, thành lập vương quốc «Nanzhao» (南詔, Việt gọi là gọi là Nam Chiếu). Dân tộc này đặt chân lên lãnh thổ của người Khmer đầu tiên vào năm 1238, năm mà họ đánh chiếm được thành phố Sokhaotey (Người Siam gọi là «Sukhothai» สุโขทัย).

Người Việt, có nguồn gốc từ Nam sông Yangtze (Việt gọi là Trường Giang hoặc Sông Dương Tử), cũng di cư xuống phía Nam, và chỉ mới đến vùng đất mà nay là vùng Bắc Kỳ vào khoản năm 257 trước Tây lịch.

Riêng người Chăm, dân tộc này có nguồn gốc từ từ đảo Java và Malaysia. Người Chăm cũng có được vương quốc đầu tiên của mình vào năm 197 Tây lịch do nữ vương Rama dựng nên.

Các dân tộc lân bang của người Khmer thời đó chỉ có người Vân Nam ở phía Bắc, người Mon ở phía Tây. Dân tộc Vân Nam rất yếu và không có tầm ảnh hưởng gì đối người người Khmer, tuy nhiên, người Mon lại là một mối nguy hiểm lớn cho người Khmer, nhất là vào thời Angkor.

Riêng người Hoa, biên giới phía Nam của họ sông Dương Tử, nơi tận cùng phía Nam mà người Hoa cai trị là thành phố của người Quảng Đông là thành phố «Hanhai» (南海, Việt gọi là Nam Hải). Riêng trong triều đại nhà Tần, được xem là triều đại thống nhất Trung Quốc thành lập năm 221 thì lãnh thổ cực Nam cũng chỉ đến «Qiyang» ( 祁陽, Việt gọi là Kỳ Dương, nay thuộc tỉnh Hunan, tức Hồ Nam).

Người Khmer gọi nước «Tần» (秦, Qin) là Chen. Và từ này vẫn được sử dụng cho đến ngày nay để gọi các dân tộc và quốc gia Trung Hoa.

Thời đó, người Khmer không có quan hệ bang giao với nước ngoài. Lãnh thổ rộng lớn, dân số không đông, nói cách khác, người Khmer thời bấy giờ có đủ đất sống. Bởi thế nên, người ta không quan tâm đến biên giới và địa giới lãnh thổ và vương quốc của người Khmer không có biên giới.

Người Khmer không có định nghĩa về «Biên giới», thậm chí cho đến ngày nay, phạm trù biên giới không rõ ràng đối với người Khmer, người Khmer quan niệm rằng «Nơi nào có người Khmer sinh sống, nơi đó là đất đai của người Khmer». 

Người ta cũng không rõ Kinh đô của người Khmer thời đó tên là gì. Và cũng không thể xác định rõ vị trí của nó. Tuy nhiên, vương quốc của người Khmer tất nhiên phải có kinh đô là nơi nữ vương sinh sống.

Tuy vậy, người ta lại biết rất rõ tên của vương quốc Khmer vào thời đó. Người Khmer tự gọi vương quốc là «Srok Khmer» (Xứ Khmer). Những nhà nghiên cứu về văn hóa, lịch sử Khmer luôn bắt gặp từ «Srok Khmer» , tuy nhiên họ lại không chú ý đến tên này mà ngược lại họ cố gắng quan tâm đến các tên mà người Trung Hoa gọi đất nước của người Khmer, là «Funan» hay «Chenla».

Người Khmer gọi vương quốc của mình là «Srok Khmer» từ rất sớm, có thể là vào đầu thời gian họ đến sống ở vị trí hiện tại, tức là khoảng 6,000 năm trước Tây lịch. Ngày nay, tất cả mọi người Khmer, già hay trẻ, lớn hay nhỏ, vẫn đều gọi đất nước của mình là «Srok Khmer». «Srok Khmer» có nghĩa là xứ sở của người Khmer chứ không phải là xứ sở của một sắc tộc nào hay một dòng họ lãnh chúa nào khác.

Việc đặt tên như vậy không phải là một chuyện ngẫu nhiên mà nó phù hợp với sự phát triển rực rỡ của dân tộc Munda. Hồi 10,000 năm trước Tây lịch, người Munda đã thành lập được hơn 10 Nhà nước Cộng hòa.

2. Từ thế kỷ thứ I đến thế kỷ XIV Tây lịch

Là giai đoạn mà Bà La Môn giáo du nhập vào Srok Khmer.

Bắt đầu là vào khoảng năm 50 Tây lịch, Bà La Môn Kaundinya có nguồn gốc là người Khlaing (từ người Khmer gọi người có nguồn gốc từ Ấn Độ, đã được đề cập ở chương trước) trở thành vua của Srok Khmer. Từ đó, trên tổng thể, cấu trúc xã hội Khmer được sắp xếp theo cấu trúc xã hội của một quốc gia Bà La Môn giáo, tức tương tự như cấu trúc nhà nước của người Ấn thời đó, cấu trúc này khác hoàn toàn so với các quốc gia khác như Trung Hoa và các nước phương Tây.

Người ta không thể đưa ra các nhận định gì về vương quốc của người Khmer nếu chưa tìm hiểu về các vương quốc ở Ấn Độ thời bấy giờ.

Vì không hiểu nhiều về cấu trúc của các vương quốc Ấn Độ cổ, nhiều nhà nghiên cứu phương Tây không thừa nhận rằng, người Khmer có một quốc gia hoàn thiện như các quốc gia khác. Số khác thì hoài nghi, không hiểu tại sao người Khmer lại có hai quốc gia «Funan» và «Chenla»

Vương quốc Kalinga (hay Ấn Độ ngày nay), có diện tích rất rộng, từ dãy núi Himalaya xuống đến vịnh Comorin và từ Punjab kéo sang đến vịnh Bengal và có thủ đô là thành phố Delhi, mãi đến thế kỷ thứ XIX mới có sự phân bố và cấu trúc như hiện nay. Cấu trúc hiện nay được người Anh thiết lập và vẫn còn tồn tại, dù Anh không còn thực dân vùng đất này nữa.

Trước đây, bán đảo Ấn Độ có rất nhiều tiểu vương quốc và các vương quốc lớn hơn, con số các vương quốc ở Ấn Độ có thể lên đến 600 vương quốc. Có nhiều vương quốc nhỏ chịu sự thống trị của một vương quốc lớn (quan hệ mẫu quốc và tiểu quốc). Ở Ấn Độ có Vương quốc có một vua đầy quyền lực và cũng trong vương quốc ấy có các lãnh chúa cai quản các diện tích lãnh thổ nhỏ hơn, dưới quyền của quốc vương. Quan trọng hơn cả, các vương quốc này không hề đánh chiếm đất đai của quốc gia láng giềng, họ chỉ đơn giản muốn các quốc gia khác trở thành quốc gia phụ thuộc quốc gia mình mà thôi.

Theo truyền thống Ấn Độ cổ, người ta lấy tên của hoàng gia cai trị vùng đất hay tên thủ đô đặt tên cho vương quốc của họ.

Các vương quốc Maurya Gupta và vương quốc Chalukya được đặt theo tên dòng họ cai trị vùng đất đó. Các vương quốc được đặt tên theo tên của thủ đô có thể kể như là Nocca , Uttara Jini, Vijayanagara, …

Vương quốc Khmer thời Bà La Môn giáo có cấu trúc hoàn toàn giống như vương quốc của người Ấn, tức trên lãnh thổ của dân tộc Khmer có rất nhiều quốc gia lớn nhỏ khác nhau, có vị Đại vương và cũng có các tiểu vương cai trị những vùng đất phụ thuộc. Người Khmer cũng sử dụng tên hoàng tộc cai trị vùng đất đặt làm tên quốc gia. Ví dụ như vương quốc Kampuchéah được đặt theo tên của Bà La Môn Kampu là người thành lập vương quốc này. Cũng như người Ấn, người Khmer còn sử dụng tên kinh đô đặt cho vương quốc của mình.

Trường hợp này có thể kể đến rất nhiều như: Angarpura (hay Angkor Borey, nay thuộc tỉnh Takéo, Campuchia), Bhavapura (hay Pheaveah Borey, nay là khu vực Wat Phu, Champasak thuộc Lào), Sampurnapura (hay Sambo Borey, nay thuộc tỉnh Kratié, Campuchia), Indrapura (hay Intreah Borey, nay thuộc Kampong Cham, Campuchia), Isanapura (Hay Eysan Borey (nay là khu vực Sambor Preykuk thuộc tỉnh Kampong Thom, Campuchia) , Aninadittapura (hay Anineahtitta Borey, nay là khu vực Rlous, Campuchia), Malayang (nay thuộc Battambang, Campuchia), Lavoteya (nay là khu vực Lopburi, Thái Lan), Sokhaoteya (hay Sukhothai, nay thuộc Chiang Mai, Thái Lan), Candapura (hay Chan Borey, nay thuộc Chonburi, Thái Lan), Nokor Reach Seyma (nay là Nakhon Si Thammarat, Thái Lan), Nokor Reach (nay là Korat, Thái Lan), … tổng cộng có đến 60 vương quốc của người Khmer dưới thời vua Suryavarman II. 

Mãi cho đến thế kỷ thứ VII của Tây lịch, Vương quốc phát triển hùng mạnh nhất và trở thành nước thống trị các tiểu vương quốc khác là Angkor Borey (ngày nay là tỉnh Takeo và khu vực thuộc An Giang, Kiên Giang), mà người Trung Hoa gọi là Funan (Việt gọi là Phù Nam). 

Các vương quốc khác đều có các tiểu vương cai trị.

Đến năm 630, Vương quốc Kampuchéah (Tầu gọi là Zhēnlà, Việt gọi là Chân Lạp) trở nên hùng mạnh hơn, đánh bại Angkor Borey và trở thành Vương quốc thống trị.

Kể từ đó Quốc vương của Kampuchéa là vua thống trị toàn lãnh thổ Khmer và quốc vương Angkor Borey (hay biết đến là Phù Nam) vẫn quản lý tiểu quốc của mình và không còn là vị đại vương  thống trị các tiểu vương của các tiểu quốc khác nữa.

Hai quốc gia Angkor Borey (Funan, Phù Nam) và Kampuchéa (Zhenla, Chân lạp) và nhiều tiểu vương quốc khác nữa, đều là những vương quốc của người Khmer. 

Một số nguồn sử Việt viết rằng Chân Lạp, nguyên là một nước chư hầu của Phù Nam, phát triển hùng mạnh và đánh bại vương quốc Phù Nam. Thực tế đúng là như vậy, tuy nhiên, «Đánh bại» ở đây không phải là xâm chiếm lãnh thổ như người Tầu xâm chiếm lãnh thổ người Việt hay người Việt đánh chiếm lãnh thổ người Chăm, mà là sự tranh giành địa vị thống trị giữa các quốc vương. 

Hơn nữa, sử Việt do ảnh hưởng văn hóa Trung Hoa, một quốc gia – dân tộc với chủ trương «thống nhất thiên hạ» đã không thể hiểu rằng cả hai quốc gia Angkor Borey (Phù Nam) và Kampuchéah (Chân Lạp) và hơn 60 tiểu quốc khác đều là các vương quốc của người Khmer, thế nên có chăng là sự tranh giành ảnh hưởng của các quân chủ chứ không phải là chiến tranh giữa các quốc gia.

Hơn nữa, người Việt căn cứ vào sự kiện Vương quốc Kampuchéa đánh bại Angkor Borey rồi cho rằng người Khmer (nước Chân Lạp) đánh chiếm đất đai của người Phù Nam (không rõ của dân tộc nào?) và dựa theo luận điểm đó, họ tuyên bố người Khmer không phải là chủ đầu tiên của vùng đất hạ nguồn sông Mekong, mà ngày nay được gọi là lãnh thổ Kampuchea Krom. 

Điều này chứng tỏ, người Việt, có nguồn gốc từ Trung Hoa, hoàn toàn không hiểu gì về lịch sử vùng đất, dân tộc, văn hóa Đông Nam Á mà chỉ căn cứ vào những tên gọi khác biệt trong thư tịch của Tàu rồi diễn dịch sao cho có lợi cho dân tộc họ.

Với cấu trúc Đại quốc và các tiểu quốc chư hầu như vậy, các nước chư hầu phải cống nạp và cung cấp quân đội cho Đại quốc theo yêu cầu. 

Đại Quốc vương có trách nhiệm bảo vệ và đảm bảo hòa bình cho các nước chư hầu và là người thay mặt cho toàn bộ các vua, chúa trên lãnh thổ Khmer thực hiện việc bang giao với các nước khác. Chính vì lý do này mà người Trung Hoa, trong hai lần đi sứ đến lãnh thổ Khmer thì gọi vương quốc của người Khmer bằng 2 tên khác nhau là Funan (Phù Nam) và Zhenla (Chân Lạp). Hơn nữa, khi lần đi sứ đến Phù Nam, họ không hề nghe đến vương quốc Chân Lạp, và lần đi sứ Chân Lạp họ không được nghe nhắc đến đến vương quốc Phù Nam nữa.

3. Giai đoạn từ thế kỷ thứ XIV

Từ thế kỷ XIV đến ngày nay là giai đoạn của Phật giáo Nguyên Thủy (Theravāda). Trong giai đoạn này, có 3 sự kiện quan trọng diễn ra trên lãnh thổ Khmer:

a. Phật giáo Theravāda chính thức trở thành Quốc giáo của người Khmer, cùng với đó là sự suy vong của Bà La Môn giáo.

b. Sự thay đổi vương triều. Vương triều của các Varman bị mất quyền cai trị và thay thế bằng Vương triều mới, cai trị đến tận ngày nay.

c. Sự phát triển của dân tộc Siam (Người Xiêm)

Tất cả các sự kiện này đều có liên quan đến nhau. Kết quả là dân tộc Khmer suy yếu vì bị người Siam đánh bại và thâu tóm hết tất các các vương quốc chư hầu như: Lavoteya, Kampuchéa, khu vực Ubun, Udon, Surin và Ratchasima, thậm chí người Siam còn đánh chiếm đến nơi thờ Preah Linga giáp với biên giới vương quốc Malaysia.

Một hậu quả cũng nghiêm trọng không kém là người Siam đánh chiếm thành phố Angkor, người Khmer phải rời bỏ thủ đô. Đại vương quốc Khmer bị thu nhỏ dần và còn lại một mảnh đất nhỏ hẹp như hiện nay. 

Tên Kampuchéa vẫn được người ta sử dụng và hiện nay người ta gọi lãnh thổ này là Preah Réachéa Nachâk Kâmpuchéa (tức Vương Quốc Kampuchea).

– Khmer có nguồn gốc từ đâu?

– Dân tộc Khmer đã xuất hiện đầu tiên nhất trên lãnh thổ hiện hay hay từ đâu đến?

Nhiều người nhận thấy rằng dân tộc Chăm xuất thân từ đảo Java, nằm ở phía nam lãnh thổ Vương quốc Khmer, và họ cũng cho rằng Khmer cũng xuất thân từ phía Nam như dân tộc này. Người ta cũng từng đặt Khmer trong nhóm Java, Indonesia, Malaysia và Melanesia. Thực ra các dân tộc này có dùng một nhóm austronesien, hay còn gọi là nhóm Nam Đảo.

Thế nhưng Khmer lại khác. Khmer thuộc nhóm Mon – Khmer (hay Khmer – Mon). Dân tộc Khmer và dân tộc Mon cùng có chung một nguồn gốc. Dân tộc Khmer và Mon cùng có chung nguồn gốc ở Ấn Độ với tổ tiên là người Munda.

Trong cuốn «Histoire de L’Inde» (Lịch sử Ấn Độ), ông Alain Daniélou có viết rằng : «Dân tộc Khmer nằm trong nhóm Munda», và việc xây dựng được đền Angkor Wat cho thấy xã hội của người Khmer có rất nhiều đặc điểm phát triển rất cao và hết sức đặc biệt.

Ông William Smith cũng viết rằng: « Dân tộc Khmer và dân tộc Munda có cùng một ngôn ngữ, có hình dáng và đặc điểm văn hóa giống nhau và khác xa các nhóm Tamoul, Arya, và Mongol»

Dân tộc Munda là dân tộc có mặt đầu tiên nhất ở Ấn Độ. Người ta tìm thấy rằng dân tộc này đã tồn tại trên lãnh thổ Ấn Độ ngày nay sớm nhất là 30,000 năm trước Tây Lịch. Dân tộc Munda từng được gọi là người Nishada (hay niṣāda), người Ấn ngày nay thừa nhận họ là Adivasi, tức dân tộc Gốc hay người bản địa. Mấy ngàn năm trước Tây lịch, dân tộc này đã có nền kinh tế, văn hóa phát triển rất cao. Dân tộc này không có tôn giáo, cũng không tin vào bất kỳ đấng thần linh nào. Họ theo chế độ mẫu hệ và tôn thờ cha mẹ, thờ mẹ đất, mẹ nước, và tin vào « Néak Ta ». Tất cả các đặc điểm này được người Khmer thừa hưởng đến tận ngày nay.

Trong tiếng Khmer bình dân, người ta gọi tất cả các sắc dân từ Ấn Độ là «Khlaing» (Khlâng). Sở dĩ người Khmer có thói quen gọi người Ấn như vậy là do dân tộc đầu tiên ở Ấn Độ đến lãnh thổ của người Khmer để làm ăn buôn bán đến từ Vương quốc Kalinga (कलिङ्ग) tương đương với bang Orissa của Ấn Độ ngày nay.

Người Khmer tiếp xúc với 2 nhóm người Khlaing trên lãnh thổ của mình là Khlaing Trắng và Khlaing Đen. 

Rất có thể người Khlaing Đen là những người gốc Châu Phi đã đến Ấn Độ khoảng 10,000 năm trước Tây Lịch. Người Châu Âu gọi nhóm người này là Dravidian. Tuy nhiên, tộc dan tự gọi bản thân của dân tộc này là người Tamil. 

Người Khlaing Trắng xuất hiện ở Ấn Độ vào khoản 2,800 trước Tây lịch. Dân tộc này có nguồn gốc từ Trung Đông, ở phía Tây của Mông Cổ ngày nay. Dân tộc này tự gọi mình là Arya, tức dân tộc Thượng Đẳng.

Ấn Độ không chỉ có 3 tộc người Munda, Tamil và Arya mà hầu như tất cả các chủng tộc trên thế giới đều đến Ấn Độ, trong đó có người Perse đến hồi năm 520 trước Tây lịch, người Hy Lạp của Alexander Đại đế cũng đánh chiếm vùng đất này vào năm 362 trước Tây Lịch, rồi đến năm 206 trước Tây lịch, người Siry, và người Saka vào năm 18 Tây lịch, tiếp theo đó là làn sóng di cư của các dân tộc Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Mông Cổ, … và cuối cùng là các dân tộc Châu Âu như: Bồ Đào Nha, Hà Lan, Anh, và cả Pháp.

Các dân tộc này đến Ấn Độ không phải bằng phương pháp hòa bình và bằng con đường chiến tranh hết sức man rợ ác liệt. Các dân tộc đến sau man rợ hơn và đánh bật dân tộc đã đến trước.

Thế nhưng dù thế nào đi chăng nữa thì dân tộc đến sau và dân tộc đến trước cũng sống hòa lẫn vào nhau và tạo nên một nền văn hóa mới, tiên tiến và tốt đẹp. Tuy nhiên, có một dân tộc không chấp nhận sống chung với các ngoại tộc cũng như không muốn sống chung với sự hiện diện của dị chủng, đó là dân tộc Munda, tổ tiên của người Khmer.

Vì không chịu sự cai trị của dân tộc khác, người Munda rời bỏ quên hương sống ở những khu vực khác như rừng sâu, khu vực núi hẻo lánh, đến tận biên giới phía Tây như vùng Assam, hay vùng Vịnh Kumari (Phương Tây gọi là vùng vịnh Comorin).

Tuy sống ở đâu đi chăng nữa thì dân tộc Munda này, thậm chí cho đến ngày nay, vẫn giữ những truyền thống, văn hóa cổ truyền của mình mà có rất ít sự thay đổi.

Sau khi Ấn Độ giành độc lập, giai cấp lãnh đạo sợ rằng những người Munda và các dân tộc bản địa (hay dân tộc Adivasi) khác đòi lại đất đai và quyền lợi của mình, người ta không gọi người Adivasi (người gốc) nữa mà gọi họ là những Vannavasi (वऩवासी), có nghĩa là «Dân tộc trong rừng». 

Trở lại dân tộc Munda, dân tộc này này không chỉ chạy trốn vào các khu rừng hoặc vào khu vực núi non hẻo lánh để tránh các dân tộc khác mà họ còn di cư ra khỏi lãnh thổ Ấn Độ và có mặt ở hầu như tất cả mọi nơi trên thế giới.

Dân tộc Munda và các dân tộc khác ở Ấn Độ rời khỏi quốc gia này theo 3 hướng chính:

Hướng Tây: Nhóm người Munda đi đến các đảo Socotra, Madagascar, Ai Cập, và Babylon.

Hướng Nam: bằng đường này, người Munda đến đảo Sri Lanka, Nicobar, Malaysia, Indonesia, Melanesia, Australia, Đảo Pak (thuộc Papua New Guinea ngày nay), và thậm chí là đến khu vực Chili thuộc Nam Mỹ.

Hướng thứ 2 này là con đường mà các dân tộc ở Ấn Độ thường nhắm đến khi trốn chạy kẻ thù. Sau cuộc di cư của người Munda, vào thế kỷ thứ 3 trước Tây lịch, người Tamil, hay người «Khlaing Da Đen» đã chạy trốn khỏi Vương quốc Kalinga theo con đường này đến sống ở nhiều quốc gia Nam Á hiện nay.

Sau đó, người Ấn theo đạo Phật Mahāyāna (Đại thừa) và đạo Islam cũng rời khỏi Ấn Độ theo con đường này.

Indonesia và Malaysia có tên như hiện nay là do những người Anh và người Hà Lan đặt cho hồi thế kỷ thứ XVII. Trước đây, vương quốc Malaysia phần lớn là người Khlaing và họ quản lý vùng đất này khoảng 1,000 năm. Đảo Nicobar, tuy thuộc Ấn Độ nhưng lại có vị trí gần với Malaysia hơn. Đảo Java, trước đây là Vương quốc Langkasuka và Đảo Sri Lanka trước kia là Vương quốc Dvipa (Quốc Đảo).

Con đường thứ Ba: Đây là đường bộ, theo vịnh Bengal. Người Munda đi dọc theo bờ biển và dọc theo các sông lớn, đến tận cùng của dòng sông Mekong, đến biển Nam Trung Hoa. Dọc con đường này, người Munda lập nên nhiều vương quốc khác nhau, có những vương quốc còn tồn tại đến tận ngày nay, như Vương quốc Khali ở khu vực Assam, Vương quốc Nagapura của người Naga, Vương quốc Mon ở Burma (Miến Điện) và Vương quốc Khmer ở trên lãnh thổ Kampuchea hiện đại.

Có người cho rằng, ban đầu một tộc người di từ từ núi Tây Tạng xuống phía Nam là Ấn Độ ngày nay rồi hình thành dân tộc Munda và một nhóm khác di cư sang phía Đông và hình thành hai dân tộc Khmer và Mon. Giả thuyết này hoàn toàn không đúng.

Dân tộc Munda bắt đầu rời khỏi Ấn Độ vào khoảng 10,000 năm trước Tây lịch sau khi bị người Tamil xâm chiếm đất đai. Nhóm người Munda thành lập được vương quốc Khmer và tự đặt lên cho mình là người Khmer có mặt tại lãnh thổ hiện tại từ khoảng năm 6,000 trước Tây lịch, nếu tính đến ngày nay, người Khmer đã làm chủ vùng đất mà ngày nay là vương quốc Kampuchea và Kampuchea Krom (người Việt quen gọi là miền Nam Việt Nam) hơn 8 nghìn năm. 

Mặc dầu có tên mới là người Khmer nhưng tộc người này vẫn lưu giữ và tôn trọng tất cả các giá trị truyền thống, ngôn ngữ, văn hóa của dân tộc Munda, là dân tộc tổ tiên của mình.

Người Khmer lưu giữ 3 tín ngưỡng lớn của tổ tiên là:  

– Thờ kính mẹ cha, gọi mẹ là «me» và cha là «ba». Cũng trong nghĩa này «me» có vị trí cao hơn, và lớn hơn «ba». Về chính trị, người Khmer theo chế độ mẫu hệ và người đứng đầu nhà nước luôn là nữ.

– Thờ kính đất và nước, với hình tượng Nàng Konghing và Cá Sấu là biểu tượng mà người ta vẫn thường gọi là Neang Kong-hing hay còn gọi là Preah Thorni (Dharani) tức «Mẹ Đất»

– Thờ kính Neak Ta, người Khmer cho rằng linh hồn người đã khuất sống trong các cây cổ thụ hoặc trong các khu rừng, núi.

Người Khmer bảo lưu được tất cả các đặc điểm trên cho đến năm 50 Tây lịch. 

Khoảng 6000 năm trước Tây lịch, người Munda rời Ấn Độ trốn chạy người Khaing Đen (Tamil), tạo thành dân tộc Khmer. Đến khoảng năm 50 trước Tây Lịch, người Khlaing Trắng (tức là Arya) lại theo con đường của người Munda xưa, dư cư đến lãnh thổ của người Khmer. 

Nhóm người Arya này do một Bà La Môn tên Kaundinyaa dẫn đầu, người Khmer gọi là Kaundinya. Lại có ý kiến cho rằng Bà La Môn xuất thân từ Malaysia, khi đó là lãnh thổ của người Ấn Độ. 

Tuy nhiên, dù có xuất thân từ đâu đi chăng nữa thì sau cuộc thủy chiến ác liệt giữa đội quân người Arya và hậu duệ của người Munda, Bà La Môn Kaundinya đã giành được chiến thắng và trở thành Quốc vương của Đế quốc Khmer.

Truyền thuyết kể rằng nữ vương Khmer tên Liu Yi (Theo cách ghi của sử Trung Quốc) khi thấy tàu của Bà La Môn Kaundinya thì muốn cướp lấy bèn ra lệnh cho quân tấn công đoàn quân của Bà La Môn Kaundinya. Sau đó bị thua trận và phải lấy Bà La Môn Kaundinya làm chổng rồi nhường ngôi cho chồng. 

Truyền thuyết này cốt chỉ để hạ thấp uy tín và uy quyền của nữ vương Khmer và hợp thức hóa việc xóa bỏ chế độ mẫu hệ trong xã hội người Khmer mà thôi.

Kaundinya lên ngôi vua và lấy bà Liu Yi làm hoàng hậu và sắp xếp xã hội Khmer theo cấu trúc xã hội của Ấn Độ thời bấy giờ (tức là vào năm 50 Tây lịch, sau khi người Munda mang kiến trúc xã hội của mình rời khỏi Ấn Độ khoảng 6,000 năm trước). Lấy Bà La Môn Giáo là quốc giáo. Tiếng Sanskrit là ngôn ngữ hành chính và học thuật.

Xã hội mới của người Khmer được chia thành 4 đẳng cấp theo cách chia xã hội của Bà La Môn giáo. Việc sắp xếp triều chính và quản lý xã hội được sao chép hoàn toàn từ mô hình xã hội Ấn Độ thời bấy giờ.

Mặc dầu xã hội mới của người Khmer được sắp xếp theo xã hội Bà La Môn giáo ở Ấn Độ, nhưng người Khmer vẫn gìn giữ các truyền thống của mình như tục tôn kính mẹ-cha, thần đất, nước và Néak Ta. Người Khmer cũng không bỏ ngôn ngữ, chữ viết của mình.

Người Mon, cũng là hậu duệ của người Munda như người Khmer, nhưng rời Ấn Độ đến vùng Burma (Miến Điện) ngày nay khoảng 3,000 năm trước Tây lịch, tức là sau tổ tiên của người Khmer khoản 3000 năm. 

Người Mon thành lập vương quốc của mình, đặt tên là «Suvaṇṇabammī» mà người Khmer quen gọi là « Sovanna phum». Vương quốc này có kinh đô tên Thaton, ở eo biển Martabang, phía Bắc Thái Lan ngày nay. Người Mon cũng thành lập thêm một Vương quốc nữa gần thành phố Lamphun (cũng thuộc Thái Lan ngày nay) tên là « Haribhunjaya» (ngày nay được người Thái gọi là «Hariphunchai»).

Người Mon theo Phật giáo Theravāda (Phật giáo Nguyên Thủy), được du nhập từ Sri Lanka hồi đầu Tây lịch. Người Mon cũng đã xây dựng một nền văn minh vô cùng đặc sắc ở khu vực mà ngày nay là miền trung Thái Lan gọi là nền văn mình « Dvaravati».

Năm 1057, Kinh đô Thaton bị người Burman (người Miến hiện nay) bình định, và vương quốc «Suvaṇṇabammī» của người Mon bị xóa sổ. Người Burma không thuộc nhóm Mon – Khmer và cũng không phải là hậu duệ của người Munda. Dân tộc này thuộc nhóm Tibet – Burman (Tạng – Miến) có nguồn gốc ở phía Tây núi Vân Nam (thuộc Trung Quốc ngày nay). 

Dân tộc Burman này di cư từ vùng núi Vân Nam xuống phía Nam và thành lập vương quốc Pagan vào năm 849.

Sau khi tiêu diệt dân tộc Mon, người Burman không phá hủy mà  tiếp nhận toàn bộ nền văn hóa của người Mon, biến văn hóa của người  Mon từ Phật giáo Theravāda, ngôn ngữ, chữ viết  Mon trở thành của người Burma. 

Dân tộc Karen ở Miến Điện ngày nay chính là hậu duệ của người Mon.

Vương quốc Haribhunjaya của người Mon cũng bị người Syam (Xiêm, tức người Thái) đánh tan vào năm 1281.

Trên một khía cạnh khác, theo quyển Ādhrasāstrā, một quyển sách về khoa học chính trị quan trọng của người Ấn Độ xưa được Bà La Môn Kautilya – một vị quan của vương triều Chandragupta Maurya (Vương triều Khổng Tước) viết hồi cuối thế kỷ thứ III Tây lịch, và được ông Daniélou nghiên cứu lại rằng, quân đội của Ấn Độ thời bấy giờ có 4 nhóm:

1. Quân chính quy của đẳng cấp vương quyền.

2. Quân được chọn để phục vụ trong khoản thời gian ngắn.

3. Quân được các nước chư hầu gửi đến.

4. Quân thiện chiến được chọn từ các nhóm người sống trong rừng.

Lính có được chọn từ các nhóm sống trong rừng có nhiệm vụ cản bước tiến của quân địch vì lực lượng này rất thiện chiến và quả cảm.

Trong truyện Rāmāyāna, người ta nhắc đến đội quân của vua khỉ Hanuman thực chất chính là hình ảnh của những người lính có xuất thân từ trong rừng. Trong truyện này, nàng Sitā, vợ của Rāma bị Ravana bắt cóc mang đi đảo Laṅkā. Rama, nghĩa là «tốt đẹp», chính là vua của thành Ayudhyā thuộc vương quốc Kaushalya, nay là bang Bihara. Nhờ sự giúp đỡ của đội quân khỉ của Hanumān mà Rama đánh hạ Ravana và giải cứu Nàng Sita ra khỏi đảo Lanka.

Về vấn đề này, ông Alain Daniélou cho rằng, đội quân của Hanuman không phải là đội quân khỉ thật sự. Người ta dùng hình ảnh khỉ để mô tả đội quân có xuất thân từ rừng núi, đúng như mô tả trong sách Ādhrasāstrā vậy.

Đội quân xuất thân từ trong rừng này chính là những người Vannavasi hay còn gọi là người Munda – tổ tiên của người Khmer.

Như vậy, xét về nguồn gốc người Khmer, chúng ta có 2 nguồn tư liệu chính:

Nguồn tư liệu lịch sử: Khmer có nguồn gốc từ dân tộc Munda, chủng tộc có mặt đầu tiên trên bán đảo Ấn Độ.

Nguồn truyền thuyết: Khmer chính là con cháu trực tiếp của vua Hanuman, là một chiến binh anh dũng, chưa hề chiến bại.